“O” le “Aw” Simfiangnak (By Rev. Run Cung Mang)

Thuhmaihruai:

Tulai hi Calai thu ah kan phur cio laitak in ka thei ih ka thathozet hngin. Amahlawngte Laica ngan daan cungcang ah thu hmunkhat ih kan feh tlang thei lomi in ka hnak i doh.  Himi hi “o” le “aw” cafang pahnih ih sinak le awsuah daan kan theih fiang lonak ruangbikah a si ti’n ka ruat. Cule “o” le “aw” hi anmah zawnte ih kan hman thiam lo le kan thleidan thiam lonak ruangah a sibik in ka thei. Hih kan buaipimi thupi (issue) hi Oxford Advanced Learner’s Dictionary 8^th edition sirhsan in malte ngan ka duh.

“O” cafang le a “awsuah thlengh awknak”

Awphei (vowel) “o” cafang hi amah pakhat lawng a um asile a awsuah cu - /əʊ/ tiin siar ding ti a si. Vowel “o” hmai ah awtung (consonant) pakhat “g” le “s” an um khal le vowel “o” pakhat a silai vek thotho in /əʊ/ ti’n awsuah ih siar ding ti a si. Curuangah,

“so” cu /səʊ/ ti’n awsuah ih siar ding a si. (BrE /səʊ/,  NAmE /soʊ/)

“go” cu /gəʊ/ ti’n awsuah ih siar ding a si. (BrE /gəʊ/,  NAmE /goʊ/)

Asinan, vowel “o” cafang ih dung le hmai ah awtung (consonant) an um asile cu

“/əʊ/”tiih awsuah si nawn loin “/ɒ/” ti’n awsuah a thlengh aw ih,

“song” cu: /səʊŋ/, timi awsuah ih siar ding si nawn loin,

“song” cu: (BrE /sɒŋ/, NAmE /sɔ:ŋ/) timi awsuah ih siar ding a si sawn.

Curuangah,

“tong” cu /təʊŋ/ tiin awsuah ih siar ding si loin,

“tong” cu /tɒŋ/ tiin asilole /tɔ:ŋ/ tiin awsuah ih siar ding a si.

Cuvek tthiamtthiam in,

“ttong” cu /ttəʊŋ/ tiin awsuah ih siar ding si loin,

“ttong” cu /ttɒŋ/ asilole /ttɔ:ŋ/ tiin awsuah dikzet ih siar ding a si sawn.

“Aw” cafang le a “awsuah”

Cafang “aw” hi Mirang khal in an nei ve [aw/ɔ:/ law /lɔ:/, raw /rɔ:/ saw /sɔ:/ tvk.]. Asinan “aw” hi English ahcun “vowel” lakah an ret lo. (headword ahcun an ret ve zo).

“o”/əʊ/ le “aw”/ɔ:/ hi “cafang” an bang awk lo vekin an “awsuah” khal a bang aw lo.

“Long” cu /lɒŋ/ ti’n awsuah ih siar a si ih

“Lawng” cu /lɔ:ŋ/ ti’n awsuah ih siar a si ding.

Cuvekin, “tong” le “tawng” cu an awsuah a bang aw lo ih a tican an bang aw lo.

Cuvek thotho in “ttong” le “ttawng” tla an awsuah an bang aw ve lo.

Thunetnak:

Curuangah, Laica ih awphei (vowel) “o” le Mizo cafang ih awphei (vowel) ih retmi “aw” hi an awsuah diktak IPA ih phonetic symbol um daan theithiam le thleidan thiam in anmah le zawnte ah dikzet ih hman thiam ding a thupi.  Culawngah “o” le “aw” thu el awk hnuaihni um loin thu hmunkhat in kan feh tlang thei ding. Cuti’n kan Calai a tthangso dingih Laica in fimthiam zirnak ah kan tthathnempi thei ding.

Ronmi Cabu:  :Oxford Advanced Learner’s Dictionary, New 8^th edition, 2010